Linux hakkında sıkça sorulan (teknik) sorular  
 

GNU ve GPL nedir?
GNU ( www.gnu.org), serbest yazılımı destekleyen bir kuruluştur. GPL ise, bu kuruluşun düzenlediği bir lisanstır. Linux çekirdeği GNU GPL lisanslıdır. Bu da, Linux çekirdeğini herkesin serbestçe alması ve kullanabilmesi anlamına gelir.

Linux nedir?
Linux, 32 bit, çok kullanıcılı, çok görevli, çok amaçlı bir işletim sistemidir. 1991 yılında Linus Torvalds tarafından bir proje olarak başlatılarak, İnternet'teki pek çok kullanıcının desteğiyle geliştirilmiştir. Linux'un grafik arayüzü bulunur, bu sayede kullanıcılar Windows'takine benzer bir şekilde bu grafik arayüzle çalışma imkanı bulabilirler. Ayrıca Linux'un en büyük özelliği İnternet'e hazır olarak gelmesidir. Samba ve Mars gibi araçlarla Novell(tm) ve Windows NT(tm) yerine kolayca geçebilir. Linux'un dünya üzerinde 20 milyona yaklaşan bir kullanıcı kitlesi vardır ve her geçen gün artmaktadır.

Ne işime yarar?
Linux evde ve işyerinde bir işletim sistemi kullanmak isteyen herkese göredir. İster program geliştirin, isterseniz İnternet bağlantısı yapın, Linux aradığınız tüm temel özelliklere sahiptir. Genellikle hemen her türlü ihtiyacınızı bulabileceğiniz serbest yazılımlar vardır. Ofis ortamında kullanılmak üzere kelime işlem, tablolama, sunum ve grafik programlarına da sahiptir. Linux evdeki tek kullanıcıdan, büyük İnternet servis sağlayıcılarına kadar geniş bir yelpazede kullanılır.

Linux ekran görüntüleri neye benzer?
Buradaki ekran görüntülerini sizler için hazırladık. Ayrıca K masaüstü ve GNOME masaüstü ekran görüntülerine de göz atabilirsiniz.

Ne kadar diske ve belleğe ihtiyacım vardır ?
Linux çalıştırmak için çok mütevazi bir donanım ihtiyaç duyarsınız. Bu işletim sistemi diğer işletim sistemleriyle (OS/2, Windows 95/98/NT gibi) birarada çalışabilir, aynı diski kullanabilir.

Linux çalıştırmak için, eğer X Window kullanmıyorsanız 486DX2/66 ve 16Mb RAM fazlasıyla işinizi görecektir. Bu konfigürasyona sahip bir makinada kurumun ihtiyaç duyacağı tüm İnternet servisleri bulunur.

Bunun yanında sürekli Star Office, Netscape çalıştıracak ve işlemciyi yoğun olarak kullanacaksanız rahat çalışmak için en az Pentium tabanlı, 64Mb RAM belleğe sahip bir makinaya gereksinim duyarsınız.

En iyi Linux dağıtımı hangisidir?
Bu soruya net bir cevap vermek oldukça zor, seçim sizin bu Linux dağıtımını hangi amaçlarla kullnacağınıza da bağlıdır. Halen en güncel ve sürekli destek gören dağıtımlar arasında Red Hat, Mandrake, SuSE, Caldera ve Debian bulunuyor. Tüm dağıtımlarla birlikte X Window ile çalışmak için XFree86 paketi gelmekte.

Windows'ta C:, D: var, Linux'ta ne var?
Linux'ta bunun yerine her diske karşılık gelen bir düğüm vardır. Linux işletim sistemi (ve diğer UNIX'ler) için tüm dış aygıtlar aslında birer dosya aracılığıyla denetlenirler. Aşağıda, Linux'un kullandığı disk aygıtları görülebilir: 

/dev/hda                         Birinci sabit disk
/dev/hdb                         İkinci sabit disk
/dev/hdc                         Üçüncü sabit disk
/dev/hdd                         Dördüncü sabit disk

Bunun yanında, her sabit diskin bölümlerini tanımlamak için, sabit diske karşılık gelen düğümün (dosyanın) hemen sonuna bölüm numarası yazılır. 

/dev/hda1                       Birinci sabit diskin birinci bölümü
/dev/hdb3                       İkinci sabit diskin üçüncü bölümü
/dev/hdd5                       Dördüncü sabit diskin beşinci bölümü

Bir CD'yi görmek istiyorum. Nasıl yapabilirim?
CD ve diğer disk bölümlerini görebilmek için mount komutu kullanılır. Sistemdeki bu tip bir aygıt üzerindeki dosyaları görebilmek için aygıtın disk hiyerarşsine bağlanması gereklidir. Aşağıda örnek bir kullanım yeralıyor: 

mount /dev/cdrom /mnt/cdrom (/dev/cdrom'u /mnt/cdrom dizinine bağla)
mount /dev/hda3 /mnt        (/dev/hda3 diskini /mnt dizinine bağla)

Aynı bilgisayarda Linux ve Windows ?
Çalışır. Çoğu Linux kullanıcısı bilgisayarında hem Linux hem de Windows barındırıyor. Linux'u kurarken hem WIndows'tan, hem de Linux'tan açılabilir şekilde ayarlama yaparsanız (ki kurulum programı sizi bunun için yapıyor) açılışta bu iki işletim sisteminden birisini seçme şansınız doğar.

Windows ve Linux aynı ya da ayrı disk üzerinde bulunabilir. Linux VFAT ya da NTFS üzerine kurulamaz, kendi disk formatı (ext2) üzerine kurulması gereklidir. Eğer diskte Linux için ayırabileceğiniz bir disk bölümü yoksa Windows'taki Disk Defragmenter yardımıyla önce disk bilgilerini bir kenara toplayın, daha sonra fips.exe programıyla diski ikiye bölün. Her iki program da sıkça kullanılan ve güvenilir iki yazılımdır.

Linux çalıştırmak için ana sistemin kurulacağı bir disk bölümüne ve takas alanı (swap space) için kullanılacak bir başka disk bölümüne ihtiyacınız olacaktır.

Peki takas alanı ne demek?
Takas alanı, hemen hemen tüm modern işletim sistemlerinde kullanılan, belleğin yetmediği zamanlarda programların diske yollandığı yerdir. Linux da bu takas alanını, daha fazla performans elde etmek için ayrı bir disk alanı olarak kullanmak isteyecektir. Kukllanım amacına bağlı olarak Linux'a en az 1Gb, takas alanına da 30-50Mb alan ayırmanız gerekir.

Kurulum sırasında hangi alanın daha önce açıldığı önemsizdir. Birden fazla diskiniz varsa istediğiniz bir tanesine Linux kurabilirsiniz.

Linux'ta Photoshop benzeri araçlar var mı?
Linux'ta Photoshop'a çok benzeyen GIMP benzeri bir program bulunur. Photoshop kullanıcıları GIMP'e alışmakta sorun çekmeyeceklerdir. GIMP ücretsizdir ve hemen hemen tüm Linux dağıtımlarıyla birlikte gelir.

Linux altında .exe uzantılı dosyalar çalışır mı?
Linux'taki dosya ve dizinler yapısı Windows'takinden biraz farklıdır. Bir dosyanın çalıştırılabilir olması için soneki önemli değildir. Sonu .txt ile biten bir dosya, aslında resim dosyası da olabilir. Bunu açan program için sonek önemli değildir. Dosya isimleri 255 karaktere kadar çıkabilir.

Linux'ta .exe uzantılı dosyalar DOSEMU programı yardımıyla çalışırlar. DOSEMU, Linux'a DOS programlarını çalıştırma imkanı verir. Bunun yanında Wine ve vmware gibi programlar da Linux altında Windows programları çalıştırmak için vardır.

Linux kaç MB'a kadar RAM tanır?
Linux, halen 2Gb belleğe kadar sistemlerde çalışabilir. Yeni çekirdeklerde bu sayı 4Gb'a kadar çıkar. Eski Linux çekirdekleri Linux'ta ilk 64Mb RAM'ı tanıyabilir. Bu sorunu aşmak için /etc/lilo.conf dosyası içine append="mem=96M" satırının getirilmesi gerekir (örnekte 96Mb).

Red Hat Linux'ta ses ve ekran kartımı nasıl tanıtabilirim?

Red Hat ve Mandrake Linux'ta sistem kurulduktan sonra herhangi bir sebepten dolayı ses ve ekran kartını tekrar tanıtmak için kullanacağınız programlar sırasıyla sndconfig ve Xconfigurator. Her iki programı da normal kullanıcı değil, yetkili kullanıcı (root) haklarıyla kullanmalısınız.

KDE'de ses çıkmıyor.
KDE'de sırasıyla K - Settings - Sound - System Sound menüsüne gidin. "Sistem seslerini aç" yazan düğmenin üzerine tıklayın. Eğer ses kartınız tanımlı ise KDE'nin ses özelliklerini kullanabileceksiniz.

Linux altında hangi metin editörleri var?
Linux altında (her dağıtımla gelmese bile) kullanabileceğiniz editörler pico, jed, joe, vi (metin ekranda) ve gedit, kedit, xjed (X Window ekranda) bulunur.

Windows'taki gibi ekran çözünürlüğünü nasıl değiştirebilirim?
Control-Alt ve nümerik klavyedeki + ve - tuşlarına basarak X Window'un ekran çözünürlüğünü değiştirmek olası. Ancak bunu yapabilmek için ekran kartı tanıtılırken birden fazla çözünürlüğünü destekleyecek şekilde ayarlama yapmanız gerekiyor.

X Window'a nasıl geçeceğim?
Ekran kartını SuSE'de sax, Mandrake veya RedHat'te Xconfigurator, Caldera'da XF86Setup gibi bir programla tanıttıktan sonra 'startx' yazmak yeterli olacaktır.

Konsolda nasıl Türkçe yazarım?
Bu ftp adresindeki yönergeleri izleyerek bir klavye seçtikten sonra bunu kalıcı yapmak için /etc/profile dosyasına, hangi klavye seçilecekse ona uygun klavye eşlem dosyasının yüklenmesi gereklidir.

X Window'da nasıl Türkçe yazarım? Klavyemi nasıl Türkçe yapacağım?
Turkish-HOWTO'yu okuyarak.

AUTOEXEC.BAT benzeri başlangıç dosyaları nerededir?
Linux açılırken mutlaka /etc/rc.d/rc.local dosyasını okur; bunun yanında bir kullanıcı sisteme girerken /etc/profile dosyasını da okuyacaktır. Sisteme özgü ayarları /etc/rc.d/rc.local'dan , kullanıcılara özgü ayarları da /etc/profile dosyasından yapabilirsiniz.

Kppp ile İnternet'e bağlanıyorum, ama hiç bir yere netscape ile bağlanmıyor.
Kppp altındaki DNS menüsüne gidin ve İnternet servis sağlayıcınızdan alacağınız DNS numarasını girin.

Kppp ile bağlandıktan sonra 10 saniye içinde hattan düşüyorum.
/etc/ppp/options dosyasının içine 

lcp-max-configure 30

satırını ekleyin.

Star Office'i nasıl temin edebilirim?
Star Office'i www.sun.com adresinden bulabilirsiniz. Yaklaşık 70Mb tutan bu dosyayı indirmek için modem kullanıyorsaniz bir müddet beklemek zorundasınız.

Star Office kurdum, Türkçe TTF fontlarını nasıl görebilirim?
ftp.gelecek.com.tr/pub/staroffice dizininde, Star Office'i kurma ve Türkçe ttf yazıtiplerini ayarlama işlemleri sırasıyla anlatılmış.

Disket formatlama ve kopyalama nasıl yapılır?
Linux ile birlikte gelen mtools paketi bu iş için biçilmiş kaftan. mtools paketi, DOS disketlerini okumak için hazırlanmış birkaç program içeriyor. DOS altında kullanılan ve disketle veri alış verişini sağlamaya yönelik tüm programlar (dir, ren, copy, format) mtools'ta da var, ancak tek farkla - bu sefer programın başında bir "m" karakteri bulunuyor (mdir, mren, mcopy, mformat gibi).

Örnek olarak, A: disketindeki rapor.txt dosyasını Linux'taki /tmp dizinine kopyalamak için, 

mcopy a:rapor.txt /tmp

yazmak yeterli olur.

Scandisk benzeri bir program var mı? Defragmentation'a karşı ne yapabilirm?
Linux'ta defragmentation sorunu bulunmaz. Scandisk işlemi de her açılışta otomatik olarak yapılır. Eğer bilgisayarı Control-Alt-Delete tuşları ile değil de, düğmesinden kapatırsanız bu sefer açılışta fsck programı çalışacak ve bir müddet diskteki muhtemel sorunlar araştırılacaktır.

Arada sırada core isimli bir dosya oluşuyor. Bu nedir?
Bu dosya, düzgün çalışmayan ve hata veren programların bellekteki görüntülerinin diske yazılmış bir halidir. Güvenle silebilirsiniz.

CD ve disketin içini nasıl görebilirim?
Disket üzerinde işlem yapabilmek için mtools paketini kullanabilirsiniz (bakınız yukarıdaki soru). CD'yi kullanabilmek için ise önceden bağlama yapmak (mount) gereklidir. 

mount /dev/cdrom /mnt/cdrom

Disk istatistiklerini nasıl görebilirim?
df komutu, diskte ne kadar boş yer kaldığını size söyleyecektir. Ne kadar bellek bulunduğunu görmek için ise free yazın.

Linux'u kurdum, ama silmek istiyorum. Nasıl yapabilirim?
Windows 98 ile birlikte gelen fdisk programını çalıştırın ve Non-DOS olarak görünen Linux bölümünü silin.

C programı yazmak istiyorum, nasıl derlerim?
gcc, egcs gibi derleyiciler en güçlü C derleyicileri olarak bilinirler. Bir program yazdınız, diyelim ki adı benimprog.c olsun. Bunu derlemek için 

gcc benimprog.c -o benimprog

komutunu verin.

Linux altındaki geliştirme araçları nelerdir?
Linux ile birlikte gelen pek çok geliştirme programı bulunur. Bunlardan (serbest yazılım olanlardan) en göze çarpanları Delphi benzeri bir arayüzü bulunan ve Qt kütüphaneleriyle programlamayı büyük ölçüde kolaylaştıran Kdevelop'tur.

KDevelop yanında,

gibi programlar vardır. Daha geniş bir geliştirme aracı listesine www.linuxapps.com adresinden erişebilirsiniz.

Kurup deneyebileceğim başka programlar da var mı?
Bir kaç öneri getirmek gerekirse, bizim de sıkça başvurduğumuz programlar arasında Blender (www.blender.nl, xmms (www.xmms.org), Moonlight (www.moonlight3d.org), kvirc (www.kvirc.org ve licq (www.licq.org sayılabilir.

Windows programlarını nasıl çalıştırabilirim?
Bakınız yukarıda, Wine ve Wabi konulu soru.

Ortamdaki Windows makinaları nasıl görebilirim?
Samba ve Mars paketleri, bu işlem için biçilmiş kaftan. Hem Windows, hem de Linux sistemleri aynı ağ üzerinde birbirlerini bu iki program sayesinde görebilirler.

tar.gz ya da .tgz ile biten dosyaları nasıl açabilirim?
Bu tip dosyalar sıkıştırılmıştır. Sıkıştırma ve arşivleme için Linux'ta tar ve gzip komutları en sık kullanılır. tar, bir dizini alt dizinleriyle birlikte arşivlerken gzip ise bu arşivlenmiş tek dosyayı sıkıştırmaya yarar.

Aşağıdaki program, sonu .tar.gz ya da .tgz ile biten dosyayı bulunduğunuz dizine açacaktır. 

tar -zxvf dosyaadi.tgz

Nasıl e-posta yollayabilirim?
Bunun için Linux altında kullanılabilecek pine, kmail ya da Netscape gibi yazılımlar var. pine metin ortamda, kmail ve Netscape ise grafik ortamda kullanılır.

Macintosh dosyalarını nasıl görebilirim?
Macintosh'un Hierarchical File System (HFS) dosya sistemini okuyabilmek için sunsite.unc.edu adresindeki programları indirip kurmanız gerekmektedir.

Bir paketi nasıl kurarım, güncellerim ve silebilirim?
Herhangi bir paketi RPM ile kurabilmek için, aşağıdaki komut yeterlidir. 

rpm -i paketadı.rpm

Bir paketi daha üst bir sürüme güncellemek için, 

rpm -Uvh paketadı.rpm

Paketi sistemden tamamen silmek için, 

rpm -e paketadı.rpm

Sistemde hangi paketlerin bulunduğunu görmek için 

rpm -qa | more

komutları kullanılabilir.

Linux'ta nasıl daha kolay ilerleyebilirim?
Kitap okuyarak (çok okuyarak) ve sürekli çalışarak (çok çalışarak)... ;-)